(: اطلاعات عمومی :)

آنچه امروز به عنوان آسیاب های آبی شناخته می شود ، مجموعه ای از سازه های آبی است که در گذشته به عنوان بند و آسیاب استفاده می شده است. این مجموعه در ارتباط با جریان دایمی رود دز و همزمان با شکل گیری هسته ساسانی شهر در بستر رودخانه ساخته شده و در دوره های بعدی توسعه شهر، به فراخور نیاز ساکنین جدید شهر ، توسعه یافته اند.
پیشینه تاریخی آسیاب های آبی در ارتباط با سازه پل قدیم دزفول بوده که به دوره ی ساسانیان بر می گردد ولی عمده آثار موجود از آسیاب ها که در سه بخش از رودخانه موجود می باشند به دوره های تاریخی صفویه و قاجاریه بر می گردد. این سازه ها از مصالحی چون قلوه سنگ رودخانه ای ، آجر و با ملات ساروج ساخته شده اند . فرم معماری آسیاب ها برگرفته از سبک معماری بومی این شهرستان بوده و به صورت یک مجموعه بهم پیوسته ساخته شده و بهم مرتبط می باشند. در فصولی که میزان حجم آب کم می شده برای بالا آمدن سطح آب و همچنین انحراف آب به سمت آسیاب ها از سبدهای حصیری که درون آنها از سنگ پر می شده و بر روی هم قرار می گرفته است که مجموعاً تشکیل یک بند انحرافی را می داده و به اصطلاح محلی به آن چوسَله گفته می شد استفاده می شده است . همچنین آسیابها دارای مالکیت خصوصی بوده اند که به آسیابان به اصطلاح محلی لُوینه گفته می شد . تعداد آسیابها در دوره ی صفویه حدود 50 تا 60 عدد می شد که بخشی از آنها در اثر سیلابهای فصلی تخریب گردیده است. به دلیل ارزش این سازه های آبی، در سال های اخیر تلاش هایی توسط شهرداری دزفول و همراهی میراث فرهنگی در جهت بازسازی و احیای آنها تحت عنوان موزه آب دزفول صورت گرفته است.
آسیاب های آبی دزفول به شماره 3984 در ردیف آثار ملی به ثبت رسیده است.بازمانده این آسیاب ها در سه قسمت از رود دز وجود دارند، بخش اول در بالادست در پارک ساحلی دز، بخش دوم در کنار پل جدید دزفول و بخش سوم در کنار پل تاریخی دزفول قرار دارند.
منابع :
اداره میراث فرهنگی دزفول – کارشناسان : آقایان پورنوروز و چناری
تحقیقات آقای دکتر پورموسی
مستند همسایگان آب شبکه خوزستان
سازمان نوسازی و بهسازی دزفول
عکس : محمد آذرکیش

بازار قديم دزفول در مرکز شهر دزفول قرار دارد و از چهار راسته موازى به نامهاى بزازان، آهنگران، خرده فروشان خرازان تشكيل می شده است كه هم اكنون از چهار راسته فوق راسته آهنگران و بزازان فعال بوده و دو راسته ديگر را انواع مشاغل تشكيل مىدهد. در این بازار انواع صنايع دستى از قبيل خراطى (شامل ساخت شمعدانى و قليان و…) كپو و كرتله بافى , گليم بافى عبابافى ، سجاده بافى ، نمدمالى و سایر صنایع دستی دزفول عرضه مىشود. در ميان اين بازاركاروانسراى زيبايى موسوم به كاروانسراى بازار خودنمايى مىكند كه حال و هواى داد و ستد در گذشته هاى دور را تداعى مىكند. بازار قديم دزفول به عنوان يكي از مراكز اصلي تجاري شهر فعال است که با توجه به استقرار آن در بافت تاریخی شهر و وجود مشاغل و مغازه هاي قديمي و فروش برخي صنايع دستي دزفول در بازار، سبب استقبال ويژه گردشگران از اين بازار می شود. قدیمی ترین بنایی که در این بازار وجود دارد بقعه شیخ اسماعیل قصری است که قدمت آن به قرن ششم هجری قمری می رسد. ورودی های آجری بازار و کف پوش های آن که به تازگی به سبک سنتی احیا شده اند ، فضای دلنشینی را در بازدید از بازار قدیم به وجود آورده است.

منابع:اداره میراث فرهنگی دزفول
تحقیقات حضوری
عکس : محمد آذرکیش

کوه لنگر با ارتفاع 2337 متر در بخش سيد ولي در شمال شهرستان دزفول و به فاصله هوایی 51 کیلومتری و زمینی 90 كيلومتري از شهر دزفول قرار دارد.
و يکي از منطق زيبا و بکر طبيعي است که مردم علاقمند و گروه هاي کوهنوردي زيادي براي استفاده از طبيعت چشم نواز آن به اين منطقه مي روند. در دامنه این کوه زیبا روستای نمونه گردشگری و تاریخی لیوس قرار دارد و فضای ایم منطقه را علاوه بر علاقمندان به طبیعت برای سایر گردشگران نیز جاذب می نماید.

منابع:
هیئت کوهنوردی شهرستان دزفول
کتاب جاذبه های شمال شهرستان دزفول نوشته دکتر حسن پور
تحقیقات محمد آذرکیش
عکس 1 و 2 : هیئت کوهنوردی شهرستان دزفول
عکس 3: محمد آذرکیش